Znaki liturgiczne we Mszy Świętej

Postawa stojąca
Gdy kapłan wychodzi wszyscy powstają z miejsc. Postawa stojąca jest wyrazem aktywności człowieka, jest też znakiem uszanowania. Na widok osoby zajmującej jakieś wysokie stanowisko wstaje się. Podczas liturgii stajemy w postawie modlitewnej przed Bogiem. Ta postawa symbolizuje naszą wolność, radość. W trakcie Eucharystii stoimy również podczas śpiewania hymnu Chwała na wysokości Bogu, w trakcie wyznania wiary, podczas modlitwy eucharystycznej, przy odmawianiu Ojcze nasz i następujących po niej modlitw.

Znak Krzyża
Początki tego znaku sięgają I wieku chrześcijaństwa. Przez krzyż Bóg uświęca człowieka do aż najmniejszej cząstki jego istoty. Znak ten czynimy przed modlitwą, by nas znak na modlitwie, by w nas przetrwało to, czym Bóg raczył nas obdarzyć. Czynimy ten znak w pokusie, by nam dodał siły; w niebezpieczeństwie – by nas ochraniał; podczas błogosławieństwa – aby pełnia żywota Bożego wstąpiła w duszę, żeby zapłodniła i uświęciła wszystko w jej wnętrzu.

Pozdrowienie wiernych
Do wiernych kapłan zwraca rozłożone ręce, gdy ich pozdrawia (słowami Pan z wami), uświadamiając im w ten sposób obecność Pana. Gest ten stosuje również, gdy wzywa lud do modlitwy o przyjęcie przez Boga darów ofiarnych.

Bicie się w piersi
Gest ten (znany w religii żydowskiej, jak też w kultach pogańskich) w chrześcijaństwie uważano za przejaw ducha żalu i pokuty za popełnione grzechy. Serce często było postrzegane jako źródło zła, grzechu, dlatego też bicie się w piersi uważano za znak poczucia grzeszności, słabości, żalu, skruchy oraz szczerego wyznania grzechów.

Postawa siedząca
Siadamy, aby wsłuchać się w czytania. W starożytności zajmowanie miejsca siedzącego przysługiwało przede wszystkim osobom piastującym jakiś urząd, sprawującym władzę, nauczycielom. Tak nauczał Chrystus Pan, również biskupi zasiadali na swojej katedrze (krzesło) i z niej przewodniczyli liturgii słowa, głosili homilie, kazania. Także uczniowie, słuchacze mogli podczas słuchania przemówienia nauczyciela siedzieć, aby w ten sposób z uwagą przyjąć jego słowa. We Mszy Świętej siedzimy podczas czytań i psalmu responsoryjnego, w czasie homilii, przygotowania darów, rozdzielania Komunii Świętej i milczenia po Komunii Świętej.

Potrójny znak krzyża przed Ewangelią
Tradycyjnie małe znaki krzyża czynimy na początku słuchania Ewangelii. Czyniąc je na czole, wargach i piersiach, wyrażamy nasze pragnienie przyjęcia Słowa Bożego umysłem, zachowania w sercu i przekazywania go innym.

Gest uwielbienia
Rozłożenie rąk i wzniesienie ich nieco w górę (kapłan trzyma w ten sposób ręce podczas odmawiania prefacji i modlitw mszalnych) to najstarsza postawa modlitewna, przekazana przez liturgię. Gest ten oznacza, że adresatem modlitwy jest Pan Bóg. Symbolizuje człowieka, który z ufnością zwraca się do Boga i oczekuje od Niego pomocy.

Postawa klęcząca
Klękamy na przeistoczenie. W takiej postawie modlili się zarówno Izraelici, jak i poganie. Oznaczała ona głęboką cześć i uwielbienie. Chrześcijanie niemalże od początku również przyklękali lub klęczeli i to miało oznaczać uwielbienie Boga, postawę pokutną i błagalną. Od wieku XI, kiedy rozwinął się kult Eucharystii poza Mszą Świętą, przyklękanie lub klęczenie stało się wyrazem adoracji, oddania największej czci Panu obecnemu Eucharystii.

Znak chleba
Obecnie w naszym Kościele używa się do sprawowania Eucharystii przaśnego chleba. W mszalnym obrzędzie przygotowania darów błogosławimy, uwielbiamy Boga za dar chleba, który jest owocem ziemi, ale też pracy ludzkich rąk i prosimy, aby stał się dla nas pokarmem dającym życie wieczne. Przed Komunią ma miejsce obrzęd łamania chleba (Hostii), co symbolizuje śmierć Pana Jezusa, a odrobina Hostii wrzucona do kielicha z Krwią Pana pod postacią wina oznacza Jego zmartwychwstanie. Łamanie chleba jest równocześnie zaproszeniem nas na ucztę, w czasie której powinniśmy przyjąć Pana w Komunii świętej.

Znak wina
We Mszy Świętej używamy wina gronowego. Podczas obrzędu przygotowania darów kapłan (może to też uczynić asystujący mu diakon) wlewa wino do kielicha i dodaje do niego nieco wody. Symbolika ta oznacza złączenie Boskiej natury Chrystusa z naszą, ludzką. Woda w Apokalipsie św. Jana symbolizuje ludzkość. Winne grona, zanim staną się winem, muszą „cierpieć”, są bowiem zgniatane w tłoczni, w rezultacie czego otrzymuje się wino. Symbolizuje to nasze życie. Jesteśmy bowiem często „zgniatani” przez problemy naszego życia jak winne grona w tłoczni. Cierpienie jest często naszym udziałem. Ma ono jednak wartość wieczną, zbawczą, jeżeli jesteśmy w stanie ofiarować je podczas Eucharystii Panu, dołączyć do Jego ofiary uobecniającej się na ołtarzu za nasze i innych zbawienie. Przed Komunią ma miejsce obrzęd połączenia odrobiny konsekrowanej Hostii z Krwią Pana pod postacią wina. Oznacza to zmartwychwstanie naszego Zbawiciela.

kl. Mariusz Kożuchowski SchP
Czytelnia: