Strzeszczenie wiary w symbolach (2) - Symbole wschodnie przednicejskie

     Każda społeczność podawała katechumenom streszczenie wiary do wyuczenia się na pamięć przed przyjęciem chrztu. W obecnych obrzędach chrztu pozostał ślad tej „traditio symboli” w trzeciej części ceremonii, kiedy rodzice chrzestni i wszyscy obecni odmawiają „Wierzę w Boga” i „Ojcze nasz”.
     Podajemy Symbol św. Grzegorza Cudotwórcy (z dziejów jego życia spisanych przez Grzegorza z Nysy), ponieważ jego nauka jest echem tradycji jerozolimskich i aleksandryjskich, które miał możność poznać dzięki swemu mistrzowi Orygenesowi w ciągu lat spędzonych na studiach w Cezarei Palestyńskiej.
     Drugi podany tu Symbol — Euzebiusza — uchodzi tradycyjnie za wzór „Symbolu nicejskiego”. W liście do swoich wiernych w roku 325 Euzediusz twierdzi, że to był Symbol, według którego sam otrzymał chrzest.

     Wyznanie wiary św. Grzegorza Cudotwórcy
     (III wiek)
     Jeden [jest] Bóg, Ojciec żyjącego Słowa, samoistnej mądrości i mocy swojej oraz wiekuistego obrazu swego; doskonały doskonałego rodziciel, Ojciec jednorodzonego Syna.
     Jeden [jest] Pan, jeden z jednego, Bóg z Boga, odbicie i obraz Bóstwa, Słowo skuteczne, mądrość ogarniająca istotę wszechrzeczy i moc sprawcza całego stworzenia. Prawdziwy Syn prawdziwego Boga, niewidzialny z niewidzialnego, niezniszczalny z niezniszczalnego, nieśmiertelny z nieśmiertelnego; wiekuisty z wiekuistego.
     I jeden Duch Święty, z Boga mający substancję, który za sprawą Syna ukazał się ludziom; doskonały obraz doskonałego Syna, życie — żyjących przyczyna, źródło święte, świętość dająca uświęcenie; w Nim się objawia Bóg Ojciec, który jest ponad wszystko i we wszystkim, oraz Bóg Syn wszystko przenikający.
     Trójca doskonała, o wspólnej chwale, wieczności i panowaniu, niepodzielna i niezmienna. Niczego nie ma w Trójcy stworzonego bądź służebnego ani nic dodanego, to znaczy czegoś, czego nie było przedtem i co by nadeszło potem. Tak więc ani Ojciec nie był pozbawiony kiedykolwiek Syna, ani Syn Ducha Świętego, lecz [pozostaje] zawsze ta sama niezmienna Trójca.

     Wyznanie wiary Euzebiusza z Cezarei
      (ok. 300)
     Wierzymy w jednego Boga Ojca wszechmogącego Stworzyciela wszystkiego, co widzialne i niewidzialne.
     I w jednego Pana [naszego] Jezusa Chrystusa, Słowo Boże, Boga z Boga; światłość ze światłości, żywot z żywota, Syna jednorodzonego, pierworodnego wszelkiego stworzenia, zrodzonego z Ojca przed wszystkimi wiekami. Przez Niego wszystko się stało, a On dla naszego zbawienia przyjął ciało i wśród ludzi obcował. Cierpiał mękę, a trzeciego dnia zmartwychwstał. Wrócił do Ojca [na niebiosach] i przyjdzie znów w chwale, aby sądzić żywych i umarłych.
     Wierzymy także w jednego Ducha Świętego.